Dünya ısınıyor, denizler yükseliyor, ormanlar yanıyor. 2025’te yayımlanan çevre raporları, iklim krizinin artık kapıda değil, içeride olduğunu söylüyor. Türkiye’de Marmara Denizi’ni tehdit eden müsilajdan, Arktik’te Rusya’nın petrol ve gaz hamlelerine kadar, gezegenimizin karşı karşıya olduğu sorunlar büyük. Peki, neler oluyor, gelecekte bizi neler bekliyor ve en önemlisi, ne yapabiliriz? Gelin, 2025 raporlarından başlayarak iklim krizinin belirtilerine, Putin’in Arktik yatırımlarının risklerine ve çözüm yollarına bakalım.
2025 Çevre Raporları: Dünya ve Türkiye Nerede?
Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) 2025 raporuna göre, küresel sıcaklık artışı 1.5°C hedefini çoktan geçti; 2035’e kadar 2°C’ye ulaşabilir. Deniz seviyeleri, sadece 2024’te 3 mm yükseldi ve bu, kıyı şehirlerini tehdit ediyor. Avrupa Çevre Ajansı (EEA), Avrupa’da su kaynaklarının %30’unun 2040’a kadar tükenebileceğini, sıcak hava dalgalarının ise özellikle yaşlıları ve çocukları vurduğunu söylüyor. Türkiye’de Meteoroloji Genel Müdürlüğü, Marmara’da sıcaklıkların son 50 yılda 0.9°C arttığını ve kuraklığın tarımı zorladığını belirtiyor.
Dünya genelinde 2024, tarihin en sıcak yılıydı; 2025 de bu rekoru kırabilir. Türkiye’de 2023 depremlerinin ardından plansız kentleşme, çevre sorunlarını daha da kötüleştirdi. Marmara Denizi’nde müsilaj gibi kirlilik sorunları, sanayi atıkları ve iklim değişikliğinin birleşimiyle büyüyor. Ama sorunlar sadece yerel değil; Arktik’teki gelişmeler, tüm dünyayı etkileyebilir.
Putin’in Arktik Yatırımları: Yeni Bir Çevre Felaketi mi?
Rusya, Arktik bölgesini “geleceğin hazinesi” görüyor. Vladimir Putin, 2025’te Arktik’te petrol, gaz ve deniz yolu yatırımlarını artırma emri verdi. Neden? Arktik, dünya ortalamasından dört kat hızlı ısınıyor ve eriyen buzullar, yeni nakliye yolları ile fosil yakıt rezervlerine erişimi açıyor. Rusya, Kuzey Deniz Yolu’nu geliştirerek Asya-Avrupa ticaretini %40 hızlandırmayı planlıyor. Ama bu hamlenin bedeli ağır:
- Ekosistem Tahribatı: Eritilen permafrost, 2020’de Norilsk’te 20.000 ton petrol sızıntısına neden oldu; bu, tarihin en büyük çevre felaketlerinden biriydi. Arktik’teki sondajlar, kutup ayıları ve deniz memelilerini tehdit ediyor.
- Karbon Salımı: Yeni fosil yakıt projeleri, küresel karbon emisyonlarını artırarak net sıfır hedeflerini baltalıyor. Rusya, 2060’ta karbon nötr olma sözü verse de, eylemleri bu hedefe ters.
- Jeopolitik Riskler: Arktik’te militarizasyon artıyor; NATO’nun genişlemesiyle gerilim yükseliyor, bu da çevre işbirliğini zorlaştırıyor.
Arktik’teki bu “altına hücum”, küresel ısınmayı hızlandırabilir ve deniz seviyesini daha da yükseltebilir, Türkiye gibi kıyı ülkelerini doğrudan etkileyebilir.
İklim Krizinin Belirtileri ve Gelecek Öngörüleri
2025 raporları, iklim krizinin belirtilerini netleştiriyor:
- Aşırı Hava Olayları: Avrupa’da orman yangınları, Türkiye’de seller ve kuraklık artıyor. 2024’te küresel olarak 37 milyar ton karbon salımı rekor kırdı.
- Deniz Seviyesi Yükselmesi: NASA, 2035’e kadar Marmara kıyılarında erozyon ve sel riskinin artacağını öngörüyor.
- Biyoçeşitlilik Kaybı: Marmara’da 230 balık türünden bazıları yok olma eşiğinde; Arktik’te deniz buzulları her on yılda %13 küçülüyor.
2035-2040 arasında neler olabilir? Türkiye, 2030’da su kıtlığı çekebilir, tarım verimi düşebilir. Küresel olarak, 480 milyon insan kıyı bölgelerinden göçe zorlanabilir. Arktik’teki fosil yakıt çıkarma, bu sorunları daha da kötüleştirecek.
Marmara’daki Müsilaj: Bir Uyarı
Marmara Denizi, 2021’de müsilajla kaplandı; 2025’te hâlâ risk altında. Sanayi atıkları ve sıcak deniz suları, bu jelimsi tabakayı tetikliyor. Müsilaj, balıkçılığı çökertiyor, turizmi vuruyor ve sağlık riskleri yaratıyor. Tekrarlanmaması için atıksu arıtma tesislerinin %100 ileri biyolojik arıtmaya geçmesi lazım; şu an bu oran sadece %51.7.
Çözüm Önerileri: Geleceği Kurtarmak İçin
İklim krizi ve Arktik’teki risklerle başa çıkmak için hemen harekete geçmeliyiz:
- Küresel İşbirliği: Arktik Konseyi, Rusya’nın da dahil olduğu çevre odaklı bir platform; militarizasyon yerine işbirliği güçlendirilmeli. Paris Anlaşması hedefleri için finansman artırılmalı.
- Yeşil Teknoloji: Rüzgâr ve güneş enerjisi, 2025’te küresel enerji üretiminin %35’ine ulaşabilir. Türkiye, yenilenebilir enerji yatırımlarını hızlandırmalı.
- Karbon Fiyatlandırma: Karbon vergisi, fosil yakıtları pahalılaştırır ve temiz enerjiyi cazip hale getirir. OECD, mevcut vergilerin yetersiz olduğunu söylüyor.
- Müsilaj Önlemi: Marmara’da atıksu arıtma tesisleri modernize edilmeli, sanayi denetimleri artırılmalı.
- Farkındalık: “İklim krizi çözümleri” gibi anahtar kelimelerle videolar, bloglar ve kampanyalar yapılmalı. İnsanları bilgilendirmek, değişimi ateşler.
Sonuç: Şimdi Harekete Geçme Zamanı
2025 çevre raporları, iklim krizinin ne kadar acil olduğunu gösteriyor. Marmara’daki müsilaj, Arktik’te Putin’in fosil yakıt hamleleri, sıcaklık rekorları… Hepsi birer uyarı. Önümüzdeki 10-15 yılda su kıtlığı, göçler ve biyoçeşitlilik kaybı kapıda. Ama umut var! Yeşil teknolojiler, uluslararası işbirliği ve hepimizin küçük adımlarıyla gezegeni kurtarabiliriz. Arabanızı daha az kullanın, suyu israf etmeyin, geri dönüştürün. Gelecek bizim elimizde; hadi, şimdi başlayalım!